Ludwik XII "Ojciec Ludu, Syn Ludu, Król Chłopów, Ojciec Ojczyzny, Sprawiedliwy, Wielki" Orleański (Robertyng-Capet-Valois-d'Orleans) (urodzony w Blois, 27 czerwca 1462 roku, zmarł w Paryżu, 1 stycznia 1515 roku) herb
Syn Karola I Robertyng-Capet-Valois-d'Orleans, księcia Orleanu, hrabiego d'Angoulęme i Marii von der Mark de Cléves, córki Adolfa I von der Mark księcia de Cléves.
Książę d'Orléans, hrabia de Blois, hrabia de Valois i i par Francji jako Ludwik II od 4 stycznia 1465 roku do 7 kwietnia 1498 roku, książę Mediolanu jako Ludwik I od 1465 do 1 stycznia 1515 roku, hrabia d'Asti 14 maja 1467 roku do 1 stycznia 1515 roku, tytularny cesarz Bizancjum od 1494 roku do 1 stycznia 1515 roku, delfin Viennois od 2 października 1496 roku do 7 kwietnia 1498 roku, król Francji jako Ludwik XII od 7 kwietnia 1498 roku (koronowany 27 maja 1498 roku) do 1 stycznia 1515 roku, król Neapolu jako Ludwik IV, książę Bretanii iure uxoris od 8 stycznia 1499 roku do 9 stycznia 1514 roku, tytularny król Sycylii i Jerozolimy jako Ludwik I od 2 sierpnia 1501 roku do 14 maja 1503 roku.
19 maja 1464 roku (podpisano kontrakt), 28 października 1473 roku (per procuro), 8 września 1476 roku (pro futuro) w Chateau de Montrichard poślubił (rozwiódł sie 17 grudnia 1498 roku) Joannę Robertyng-Capet-Valois Francuską (urodzona w Nogent-le-Roi, 23 kwietnia 1464 roku, zmarla w Bourges, 4 lutego 1505 roku), córkę Ludwika XI Robertyng-Capet-Valois, króla Francji i Karoliny Sabaudzkiej, córki Ludwika I, księcia Sabaudii. 8 stycznia 1499 roku poślubił Annę Robertyng-Capet-Dreux-Montfort (urodzona w Nantes, 25 stycznia 1477 roku, zmarła w Blois, 9 stycznia 1514 roku), córkę Franciszka II Robertyng-Capet-Dreux-Montfort księcia Bretanii i Małgorzaty de Foix, córki Gastona IV, hrabiego Foix i Eleonory Trastámara de Aragona, królowej Nawarry. W Abbeville (per procura) 9 października 1514 roku, (pro futuro) 1 stycznia 1515 roku poślubił Marię Tudor (urodzona w pałacu de Richmond, w Surrey, 18 marca 1496 roku, zmarła w Westhorpe Hall, w Suffolk, 25 czerwca 1533 roku), córkę Henryka VII Tudora, króla Anglii, Irlandii i Elżbiety Plantagenet-York, córki Edwarda IV Plantagenet-York, króla Anglii i Irlandii.
Prawnuk króla Francji Karola V "Mądrego", syn księcia-poety Karola I Orleańskiego. Jako prawnuk Viscontich, uważał się dziedzicem Księstwa Mediolanu i tym celu doprowadził do zawarcia paktu o nieagresji z Anglią, zawarł przymierze z papieżem Aleksandrem VI, zapewnił sobie neautralność Hiszpanii i Wenecji i w konsekwencji doprowadził w 1499 roku do obalenia rządów Ludwika Sforzy i włączeniu Mediolanu do Francji.
Po śmierci ojca w 1465 roku został księciem Orleanu. Uczestniczył w buncie książąt przeciwko regentce Annie (rządy w latach 1484-1488). W 1488 roku wszczął rebelię przeciwko królowi Karolowi VIII, jako obrońca niezależności Bretanii i konkurent do ręki Anny Bretońskiej, został pokonany 28 lipca 1488 roku w bitwie pod Saint-Aubin-du-Cormier. Nastepnie został na trzy lata uwięziony z wieży zamku Bourges, gdzie nie szczędzono mu upokorzeń. O jego wielkoduszności i rozumie stanu świadczy, że kiedy jego pogromca, marszałek La Tremoille, przyniósł mu wieść o śmierci króla, poprzedzonej zgonami trzech jego synów, co Ludwika czyniło niespodziewanie sukcesorem tronu, położywszy dłoń na ramieniu strwożonego wodza rzekł: "Wierzę, panie Tremoille, że służyć będziesz koronie z równą jak zawsze lojalnością", a zwracając się do dworzan dodał: "Niegodnym było honoru króla Francji mszczenie uraz księcia Orleanu". W latach 1494-1495 wziął udział w wyprawie neapolitańskiej Karola VIII, podczas której został przez króla mianowany namiestnikiem zajętej Lombardii.
7 kwietnia 1498 roku objął tron po Karolu VIII, który nie pozostawił męskiego potomstwa jako jego najbliższy męski krewny (jego ojciec był bratem stryjecznym - Karola VII). Ukoronowany został 27 maja1498 roku. Kontynuował ekspansywną politykę swojego poprzednika na Półwyspie Apenińskim zgłosił swe roszczenia do Mediolanu odziedziczonego po babce Valentynie Visconti, i w 1499 roku najechał Włochy, zdobył Księstwo Mediolańskie i stał się jego księciem (z dwumiesięczną przerwą w 1500 roku - w lutym 1500 roku władzę w Mediolanie odzyskał jego dotychczasowy władca Ludovico Sforza, lecz w kwietniu tego samego roku wojska francuskie odbiły Księstwo, biorąc Sforzę do niewoli) do 1512 roku. Następnie zdobył Genuę, której nie udało mu się natomiast wydrzeć na dłużej z rąk hiszpańskich Królestwa Neapolu (w latach 1501-1504 był jego królem). Mimo odniesionego w 1512 roku zwycięstwa nad armią hiszpańsko-papieską pod Rawenną, jeszcze w tym samym roku Francuzi zostali wyparci z Włoch przez wojska Świętej Ligi (Państwo Kościelne, Wenecja, kantony szwajcarskie, Hiszpania i Anglia). W 1513 roku pokonani przez Szwajcarów pod Novarą.
W czasie rządów w królestwie Neapolu słynął z poprawieniu niedoli najuboższej warstw - chłopom, zmniejszając podatek; ujednolicił stosunk prawny chłopów, za co otrzymał tytuł "Ojca Ludu" nadany przez Stany Generalne w Lours w 1506 roku. Jego śmierć symbolizuje przejście od średniowiecznej monarchii korporacyjnej, umiarkowanej i mieszanej, zasięgającej rady Stanów - opisanej przez największego teoretyka francuskiej la monarchie mixte jego czasów, arcybiskupa C. de Seyssela - do nowożytnej monarchii absolutnej, zainaugurowanej przez linię Valois-Orléans-Angouleme, a rozwiniętej przez Burbonów.
Traktatem w Grenadzie zawarty w 1500 roku i zaakceptowany przez papieża, kompromisowy układ rozbiorowy z Ferdynandem II "Katolickim", zakładał podział Królestwa Neapolu pomiędzy Francję i Aragonie, ostatni zaś król Neapolu Fryderyk II otrzymał w 1502 roku od Ludwika XII w zamian za zrzeczenie się tronu hrabstwo Maine. W 1503 roku jednak Hiszpanie naruszyli warunki układu. Mimo początkowej przewagi Francuzów wojska hiszpańskie pod dowództwem Gonzalwa z, Kordoby pobiły Francuzów pod Cerignola i nad Gargiliano w 1503 roku, zdobyły Neapol i (Jaetę). Rozejm w Lyonie w 1504 roku oddawał władzę nad całym Królestwem Neapolu w ręce Hiszpanów. Mimo tego niepowodzenia działania Ludwika XII cieszyły się w kraju sporą popularnością.
W 1501 roku wojska Ludwika XII wspólnie z wojskami hiszpańskimi zaatakowały Królestwo Neapolu, zajmując północną część Królestwa z samym Neapolem. Jednak w 1502 roku wybuchła wojna francusko-hiszpańska o panowanie nad Królestwem Neapolu. W 1503 roku Hiszpanie pobili Francuzów w bitwie pod Cerignolą, zajęli Neapol i w grudniu rozbili francuską odsiecz Gaety pod Garigliano. Po tych klęskach Ludwik XII zmuszony został zawrzeć rozejm z Hiszpanią, pozostawiając pod jej kontrolą Królestwo Neapolu. W 1505 roku na mocy traktatu w Blois zrzekł się nabytków włoskich, a także Burgundii, hrabstwa Blois i Bretanii na rzecz swej córki Klaudii, która została zaręczona z wnukiem cesarza Maksymiliana, Karolem Luksemburskim. W 1506 roku Stany Generalne anulowały ten traktat. Ludwik XII podjął kolejną wyprawę do Włoch w 1509 roku, lecz uległ powstałej w 1511 roku Świętej Lidze (koalicja papiestwa, Wenecji, Szwajcarów, Hiszpanii i Anglii).
W 1507 roku Francuzi zdobyli występującą przeciwko ich dominacji w północnych Włoszech Genuę, a w 1509 roku pokonali wojska Wenecji pod Agnadello i opanowali posiadłości Republiki Weneckiej na zachód od rzeki Mincio. W 1512 roku wojska francuskie odniosły zwycięstwo pod Rawenną nad wojskami hiszpańskimi i papieskimi. W tym samym roku zostały jednakże wyparte z Włoch przez armie nowej Świętej Ligi, zawiązanej przez papieża, Wenecję, kantony szwajcarskie, Hiszpanię i Anglię. W 1513 roku wojska francuskie próbujące odzyskać Księstwo Mediolanu poniosły klęskę w starciu ze Szwajcarami pod Novarą.
Zawarł sojusz z nowym papieżem Juliuszem II, i przyłączył się do tzw. Ligi z Cambrai w 1508 roku i w 1509 roku rozpoczął wojnę z Wenecją, którą zajął. Mimo zwycięstwa pod Rawenną w 1512 roku po serii klęsk, wobec międzynarodowej izolacji, zmuszony został do walki z papiestwem i odwrotu, tracąc najpierw Mediolan w 1512 roku, a następnie wszystkie zdobycze we Włoszech w 1514 roku. Wkrótce został zaatakowany przez, wojska odbudowanej z udziałem papieża Świętej Ligi w 1513 roku i ekskomunikowany przez papieża Leona X. Jednoczesny najazd należących do Świętej Ligi Anglików spowodował utratę księstwa Tournai na rzecz Henryka VIII w 1514 roku. W 1514 roku zawarł z Ligą pokój.
Od 1509 roku walczy z Wenecją, która w 1511 roku tworzy Świętą Ligę, w skład której weszło: Wenecja, papież rzymski, kantony szwajcarskie, Hiszpania i Anglia. W toku nierównej walki Ludwik otrzymuje dotkliwą porażkę, w bitwę pod Rawenną i zostaje zmuszony do oddania Mediolanu w ręce Ludwika Sorzy. W 1513 roku doszło do najazdu Szwajcarów na Burgundie i zajęcia Toumai przez Anglików. W 1514 roku Ludwik XII zawarł pokój z Anglią.
W polityce wewnętrznej dążył do uporządkowania organizacji państwa, wspierał miasta i rozwój handlu. Jako monarcha dbał o budowę dróg i mostów oraz popierał żeglugę (tańszy transport) i górnictwo.
Ludwik XII był trzykrotnie żonaty: z Joanną Francuską (córką Ludwika XI), Anną Bretońską (wcześniej żoną Karola VIII) i Marią Tudor, siostrą króla Anglii Henryka VIII. Jego pierwszą żoną została Joanna Francuska, ułomną córką Ludwika XI, którą ojciec zmusił do wydania w 1476 roku. W 1742 roku beatyfikowana i kanonizowaną w 1950 roku. Małżeństwo Joanny i Ludwika XII było nie skonsumowane i zostało anulowane w 1498 roku przez papieża Aleksandra VI za cenę przyznania synowi papieża, księciu Cezarowi Borgii księstwa Valentoinos. W celu zabezpieczenia francuskich praw do Bretanii poślubił wdowę po Karolu, Annę Bretańską. Kontynuował politykę wioską poprzednika, zgłaszając roszczenia do Mediolanu jako krewny rodu Viscontich. Nie doczekał się jednak męskich potomków (tylko dwie córki z Anną Bretońską) i po jego śmierci w 1515 roku, królem Francji został jego kuzyn i zięć (mąż jego córki - Klaudii Francuskiej) - Franciszek I (panował w latach 1515-1547).
Prowadził kosztowne wojny włoskie: w 1499 roku zajął Mediolan, w 1501 roku Neapol, w 1509 roku Wenecję. Popierał rozwój miast, handlu, żeglugi i górnictwa. Zmniejszył podatki, wobec czego Zgromadzenie Stanowe w Tours nadało mu w 1506 roku tytuł Ojca Ludu. Nie doczekał się męskich potomków. Zmarł nie pozostawiwszy męskiego potomka, a tron Francji objął jego kuzyn - Franciszek I Walezjusz.
Mimo niepowodzeń wojennych Ludwik XII był władcą bardzo popularnym w kraju. Prowadzone przez niego wojny toczyły się z reguły daleko od terytorium Francji, a bogate łupy zdobyte we Włoszech pozwoliły nawet na obniżenie podatków. Ordonanscm z 1499 roku dokonał kodyfikacji prawa zwyczajowego. Miarą popularności Ludwika XII było nadanie mu w 1506 roku przez Stany Generalne miana "Ojca Ludu" (m.in. ze względu na łagodną politykę podatkową), zalecając jednocześnie zerwanie zaręczyn królewny Klaudii z wnukiem cesarza Maksymiliana I i wydanie jej za królewskiego kuzyna, księcia Franciszka z linii Angouleme (Franciszek I), co miało zabezpieczyć następstwo ironu w razie śmierci Ludwika XII bez męskiego potomka.
Żródła:
"Słownik władców świata" - Małgorzata Hertmanowicz-Brzoza i Kamil Stepan, Kraków 2005
"Słownik władców Europy średniowiecznej" - pod redakcją Józef Dobosza i Macieja Serwańskiego
Ludwik XII w "MYŚL KONSERWATYWNA": prof. Jacek Bartyzel
Ludwik XII "w Wikipedii"
29-04-2020